وروداعضا ورود اعضاء |
۱۴۰۳ جمعه ۱۰ فروردين
موسسه جهاد نصر موسسه جهاد نصر
گفت‌و گوي تفصيلي  مدير عامل موسسه جهاد نصر با فارس 1397/03/27
گفت‌و گوي تفصيلي مدير عامل موسسه جهاد نصر با فارس
 
مديرعامل موسسه جهاد نصر در گفت‌وگوي تفصيلي با فارس: اگر جهاد سازندگي بود، بسياري از مشكلات اقتصادي نبود/ جهادگران هرجا كه رفتند مشكلات آن بخش به سرعت حل شد شمايلي مي‌گويد، روحيه جهادگران اين گونه بود كه خود به دنبال مشكل و حل آن مي‌رفتند و منتظر نمي‌ماندند تا مشكلي پيش بيايد. سرعت عمل جهادگران در حل مشكلات بي‌نظير بود كه در مهندسي جنگ نمونه‌هاي آن بسيار است.
خبرگزاري فارس- گروه اقتصادي- فاطمه بيات، با آنكه 30 سال از پايان دوران دفاع مقدس و 40 سال ازعمر فعاليت‌هاي جهادي مي‌گذرد، اما همچنان طعم خوش خدمات‌رساني خالصانه جهاد سازندگي در روستاها و مناطق محروم مانند برق رساني، آبرساني، راه روستايي و ايجاد واحدهاي دامداري روستايي از ياد مردم نرفته است، امروز ضرورت وجود يك نهاد انقلابي براي خدمت رساني به مناطق محروم بيش از پيش احساس مي‌شود. با ادغام وزارت جهاد سازندگي در وزارت كشاورزي وقت در سال 1379 و به اعتقاد برخي كارشناسان قبل از آن با تبديل نهاد انقلابي «جهاد سازندگي» به «وزارت جهاد سازندگي» در سال 62 كليد انحلال اين نهاد خدمتگزار زده شد و مديريت با رنگ و بوي جهادي در وزارت جهاد كشاورزي و بلكه كشور هر روز كم‌رنگ تر شد. براي اطلاع از خدمات جهادگران به سراغ يكي از بازمانده‌هاي جهاد سازندگي رفتيم، يدالله شمايلي مرد روزهاي سخت ساخت خاكريز جنگ و مرد جهادي امروز كه هم اكنون به عنوان مديرعامل موسسه جهاد نصر و به تعبيري ديگر از مجموع محدود موسساتي كه ته‌مانده جهاد سازندگي سابق است، احياي اراضي خوزستان و كنترل ريزگردها را در استان خوزستان مديريت مي‌‌كنند. نكته جالب توجه اينكه اغلب جهادگران آن روزها چندان تمايلي به توصيف تلاش‌هاي بي‌چشم‌ داشت خود در رسانه‌ها ندارند و با زحمت بسيار توانستيم اين مدير جهادي را پاي ميز مصاحبه بكشانيم. مصاحبه ما در ظهر يكي از روزهاي ماه مبارك رمضان در دفتر مديرعامل موسسه جهاد نصرانجام شد.
 
 
فارس: سالروز تشكيل جهاد سازندگي بهانه‌اي شد تا بخواهيم با جهادگران پيش‌كسوت مصاحبه كنيم، اما رويكرد ما امسال فقط ذكر خاطره از روزهاي جهادي نيست، بلكه مي‌خواهيم بدانيم اگر جهاد سازندگي با همان روحيه انقلابي روزهاي اول همين الان در همين برهه از زمان با مشكلات موجود اقتصادي وجود داشت، چه نسخه‌اي مي‌توانست، اجرا كند. شما به عنوان يكي از پيش‌كسوتان حوزه جهاد با توجه به شرايط فعلي كشور و اينكه دولت به دليل بار زياد هزينه‌ها چندان نمي‌تواند در بخش پروژه‌هاي عمراني هزينه كند، آيا جهاد مي‌توانست بار زيادي از اين مشكلات را به دوش بكشد؟
شمايلي:ضرورت انقلاب اسلامي ايجاب مي‌كرد، با توجه به اهدافي كه انقلاب داشت، نظام جديدالتأسيس جمهوري اسلامي يكسري كارها را انجام دهد كه امكانش با ساختارهاي موجود كشور و قبل از انقلاب فراهم نبود. چون وقتي انقلابي در كشوري رخ مي‌دهد، انتظار اين است كه يكسري كارها با فوريت و هزينه كمتر و كيفيت بالا انجام شود. امام خميني (ره) معمار كبير انقلاب اسلامي دو جنبه مهم انقلاب را كه يكي بخش نظامي و يكي بخش سازندگي بود، در قالب دو نهاد جهاد سازندگي و سپاه پاسداران از ابتدا تأسيس كرد. چرا كه ايشان معتقد بودند، بايد بازوي اعتقادي براي حفظ دستاوردهاي انقلاب داشته باشند. به موازات آن به اين نتيجه رسيدند كه براي سازندگي و تحول در كشور در بخش توليد نهاد جهاد سازندگي تأسيس شود كه جوشيده از بطن مردم بود كه كار اصلي آن رفع محروميت‌زدايي از روستاها و تمركز بر بخش توليد روستايي بود و در طول دوران حيات اين نهاد خدمات بسيار زيادي را به انقلاب ارائه كرد و شايد يكي از مراكز تأثيرگذار كه انقلاب را به درون روستاها برد جهاد بود.
فارس: عنوان شده كه از زماني كه جهاد سازندگي تبديل به وزارتخانه شد، از حالت جهادي خود فاصله گرفت و يكسري كارها از جهاد گرفته شد و به وزارتخانه‌هاي مختلف داده شد تا جايي كه جهاد تبديل به پيمانكار برخي وزارتخانه‌ها شد در مورد اين موضوع هم توضيح مي‌دهيد؟ شمايلي: درست است اگر جهاد سازندگي به وزارتخانه تبديل نمي‌شد و به عنوان نهاد اوليه باقي مي‌ماند، قطعاً اثرگذاري و كارآمدي بيشتري داشت، ولي در هر صورت مسئولان آن وقت و مديران آن زمان نظام به اين نتيجه رسيدند، چه بسا كه اگر به وزارتخانه تبديل نمي‌شد، خيلي بهتر بود، اما در عين حال وزارت جهاد سازندگي هم كارايي بالايي داشت. از سال 61-62 تا زماني كه ادغام صورت گرفت (1379) در اين 17، 18 سال خدمات زيادي را در بخش توليد و موارد امنيت غذايي كشور انجام داد.
فارس: برجسته‌ترين كاري كه جهاد سازندگي در اين 17، 18 سال انجام داد چه بود؟
شمايلي: توجه به روستاها و بردن انقلاب اسلامي به روستاها، ترويج فرهنگ ايثار و فداكاري بود و وفادار بودن مردم روستايي به انقلاب بخش عمده‌اش برمي‌گردد، به كارهايي كه جهاد در روستاها انجام داد. مشاركت مردم در همه كارها در بخش روستايي يكي از كارهايي بود كه جهاد به خوبي آن را انجام داد.
فارس: اكنون يكي از مشكلات كشور اشتغال‌زايي در بخش روستايي است، فكر مي‌كنيد، اگر جهاد همچنان با همان روحيه جهادي فعال بود، چقدر امكان اشتغال‌زايي در روستاها را فراهم مي‌كرد؟
شمايلي: قطعاً اقدام جهاد سازندگي با كشاورزي يك سري محاسن و يك سري معايب داشت، شايد محاسن آن از ديدگاه مسئولان آن روز جلوگيري از موازي‌كاري بين دو وزارتخانه مي‌توانست باشد، چه به لحاظ سبك كردن ساختار دولت و چه سرعت در انجام كارها. اما كارهايي كه جهاد با به كارگيري نيروهاي مردمي و توليدكنندگان به طور مستقيم انجام مي‌داد، اين از محاسن خوب جهاد سازندگي بود، تا حدي كه در ابتداي فعاليت وقتي كه مشاهده كردند، جهاد به خوبي از پس مسائل برمي‌آيد، شيلات، منابع طبيعي و سازمان جنگل‌ها و معاونت امور دام و بخش توليد پروتئين كشور را به جهادي‌ها دادند و از طرف ديگر ارتباط مستقيم با امام خميني - با وجود نمايندگي در جهاد سازندگي - همه باعث مي‌شد كه كارها بهتر پيش برود. فارس: يعني جهاد سازندگي در آن زمان بازوي مستقيم اقتصادي رهبر انقلاب در زمينه‌هاي مختلف بود؟
شمايلي: بله! تصميمات سريع اجرايي مي‌شد. معمولاً حُسن نهادها در همين است كه بروكراسي اداري و مسائل دست و پاگير را به گونه‌اي ديگر حل مي‌كنند.
فارس: پس كاش جهاد سازندگي به شكل نهاد همان طور باقي مي‌ماند تا بتواند به سرعت در مسائل اقتصادي روز ورود كرده و آن را حل كند. شمايلي: بله قطعاً اگر نهاد جهاد سازندگي به همان شكل اول تأسيس‌اش باقي مي‌ماند، كارايي بيشتر داشت و شايد مشكلات اقتصادي كمتر. هميشه ما در راه انقلاب با مشكلاتي مواجه بوده‌ايم، اما نهادهايي همچون جهاد سازندگي در برطرف كردن آن بسيار مؤثر بودند و اكنون تقريباً بسياري از مسئولان كشور از فقدان نهادي مانند جهاد سازندگي اظهار نارضايتي مي‌كنند و همه مي‌گويند كاش آن روزها اين ادغام صورت نمي‌گرفت و جهاد سازندگي هر چند در قالب يك وزارتخانه يا دستگاه دولتي باقي مي‌ماند.
فارس: اگر وزارتخانه هم بود، دوباره مي‌گفتند بودجه نداريم كه كار انجام شود، مانند بسياري از دستگاه‌هاي دولتي، ولي اگر نهاد مردمي باشد، كار سريع‌تر پيش مي‌رود.
شمايلي: قطعاً همين‌طور است. چرا كه هر جا جهادگران چه در سازمان، نهاد يا تشكيلات هر جا كه قرار مي‌گرفتند، مسائل آن بخش به سرعت حل مي‌شد، كما اينكه يكي از دستاوردهاي بزرگ جهاد اين بود كه مدير پرورش مي‌داد، مديران لايق، كارآمد و شايسته كه بر اساس توانمندي‌شان با انگيزه انقلابي كار را پيش مي‌بردند. كما اينكه وزراي دوره پس از انقلاب از دل جهادگران بودند و بسياري از استانداران. الان هم اگر در بدنه دولت نگاه كنيد، دستگاه‌هايي كه وزير جهادي داشته است، بهتر عمل كرده‌اند. چه به لحاظ سلامت كار و چه به لحاظ كيفيت و هم به لحاظ جسارت. يكي از خصوصيات فرزندان جهاد جسارت آنهاست و منتظر پيش آمدن كار نمي‌شوند، بلكه به دنبال حل مسأله مي‌روند. من هميشه اين مثال را مي‌زنم كه در بخش نظامي فرمانده عقب مي‌نشيند و دستور مي‌دهد كه برويد جلو، ولي در نهادهايي مانند جهاد خود فرمانده ابتدا جلو مي‌رود و بعد به ديگران مي‌گويد كه وارد عمل شوند و در نتيجه بقيه نيروها انگيزه پيدا مي‌كنند كه وارد كار شوند. يكي از موفقيت‌هاي سپاه، بسيج و جهاد سازندگي كه در بخش نظامي به جنگ ورود پيدا كرد و سازمان خوبي را براي دوران دفاع مقدس راه‌اندازي كرد، اين بود كه مديران و فرماندهان سپاه و جهاد خودشان مشكل را از نزديك مشاهده مي‌كردند و در خط مقدم حضور داشتند و بعد به نيروهاي پايين‌دست خود فرمان مي‌دادند، خيلي متفاوت است. فارس: شما در سال‌هاي جنگ بين سال‌هاي 59 تا 68 مسئول قرارگاه كربلا بوديد و پشتيباني مهندسي جنگ جهاد را بر عهده داشتيد. جهاد در حوزه جنگ هم كارهاي مهندسي زيادي را انجام داده كمي هم در اين مورد توضيح دهيد؟ چون شنيده‌ام كه در شرايط سخت جنگ جهادگران كارهاي مهمي از جمله ساخت خاكريز يا پل‌هاي معلق را بر عهده داشتند. اين كارها طي چه فرايندي اتفاق مي‌افتد و بودجه آن از كجا تأمين مي‌شد، چون الان هر كجاي كشور كه در بخش‌هاي عمراني مشكل وجود دارد، مي‌گويند بودجه نداريم و قطعاً در دوران جنگ هم به دليل نحوه فروش نفت و ساير مشكلات شرايط خوبي نداشتيم، پس كارها چگونه پيش مي‌رفت.
شمايلي: بحث دفاع مقدس و حضور جهاد يك ريشه عميقي دارد كه ابتدا به اعتقادات خود جهادگران برمي‌گردد كه بلافاصله بعد از شروع جنگ و دستور امام مبني بر اينكه بايد جلوي دشمن را گرفت. بچه‌هاي جهاد و نهاد جهاد سازندگي با اين كه هيچ وظيفه جنگي مثل ارتش و سپاه نداشتند، بر اساس ضرورت، نياز و احساس تكليف بلافاصله خودشان را به مناطق جنگي جنوب، غرب و شمال‌غرب رساندند و در كنار نيروهاي مردمي و ارتش، آن موقع سپاه هم هنوز سازمان و سازوكار مناسبي نداشت و مانند يك طفل تازه به دنيا آمده بود، از جنگ پشتيباني كرد. روزهاي اول كارهاي تداركات، رساندن مهمات، تعمير ماشين‌آلات و ادوات جنگي را بر عهده گرفت، چرا كه جهادگران در روستاها با ماشين‌آلات امر سازندگي را انجام مي‌دادند و به اين امور آشنا بودند. جمع‌آوري كمك‌هاي مردمي و روستايي يكي از كارهاي جهادي است. ارتش هم به دليل انقلاب كه يكسري از نيروهايش را از دست داده بود به يك سازمان كلاسيك تبديل شده بود كه نمي‌توانست از نيروهاي مردمي كمك بگيرد، در نتيجه سپاه و جهاد در اين ميان نقش به سزايي را ايفا كردند و به مرور در سال‌هاي بعد كه اين نيروها سازماندهي شدند، پيروزي حاصل شد و فتح خرمشهر و ساير فتوحات حاصل شد. ما خيلي از ادوات و امكاناتمان را در سال‌هاي 59 تا 61 از خود عراقي‌ها به غنيمت گرفتيم و سازمان پشتيباني مهندسي جنگ جهاد هم در اين ميان نقش بي‌بديلي ايفا كرده است كه هفت قرارگاه و 40، 50 تيپ و گردان مهندسي با توجه به شرايط جبهه‌ها ايجاد مي‌كند و بسته به شرايط اقليمي و جنگ و عمل كردن گردان‌ها در شمال و غرب كشور بيشتر به كارهاي عمراني و راهسازي اختصاص داشت كه بايد از دره‌ها، رودخانه‌هاي خروشان غرب راه عبوري ايجاد مي‌كردند و در جنوب در يك دشت مسطح و بدون عارضه بايد با دشمن مي‌جنگيديم كه اين موضوع تلفات ما را زياد مي‌كرد و نياز به خاكريز داشتيم، عبور از اروند و هورالعظيم. يا نياز بود يك پل شناور تأسيس شود كه ظرف يكي، دو ماه چنين پلي توسط جهادگران ساخته مي‌شد، يا ما بحث جنگ آبي در جنوب داشتيم كه يك نقاطي بايد بر اساس محاسبات مسير آب را تغيير مي‌داديم و آب را از يك منطقه‌اي تخليه كنيم يا يك جاهايي بر سر راه دشمن آب بيندازيم كه اين آب از كيلومترها از پشت‌سرمان با پمپاژ به جلو رانده مي‌شد، تا دشمن نتواند به نيروهاي ما نزديك شود و همه اين كارها سبب مي‌شد تلفات كاهش يابد. ما در هر عملياتي سه مرحله داشتيم كه مرحله اول جهادگران بايد منطقه را شناسايي و آماده مي‌كردند، توپخانه، پدافندها، نيروهاي خدماتي درماني، بيمارستان‌ها، خاكريزها و جاده‌ها آماده مي‌شد تا بتوان اين عمليات را انجام داد سپس مراحل مقدماتي براي حضور نيروها و در زمان عمليات ايجاد خاكريزهاي سريع‌الاحداث و جاده‌هايي كه بتوانند زخمي‌ها و شهداي ما را تخليه كنند، سنگرهايي كه بايد در خط مقدم ايجاد مي‌شد كه زير آتش بمباران و خمپاره دوام بياورد. تازه بعد از اينكه عمليات انجام مي‌شد و منطقه‌‌اي را فتح مي‌كرديم، بايد منطقه را تسطيح مي‌كرديم. در جنگ‌ها و نبردها معمولاً اين گونه است كه نيروهاي حمله‌كننده بيشتر تلفات مي‌دهند و چون ما ادوات جنگي زيادي در جنگ نداشتيم، مجبور بوديم با نيروي انساني كمبود تجهيزات را جبران كنيم. يك بخش از اين مسأله هم با كارهاي مهندسي جبران مي‌شد. خيلي از نقاط بود كه به دليل صعب‌العبور بودن دشمن فكر نمي‌كرد كه ما از آن نقطه به او حمله كنيم، اما با كارهاي مهندسي كه انجام مي‌شد اين اتفاق مي‌افتد و دشمن را غافلگير مي‌كرديم، مثلاً در حلبچه منطقه‌اي به نام دزلي مريوان بود كه پس از انجام عمليات موفق فرمانده طرف عراقي را اسير كرديم و او اذعان كرد كه ما فكر نمي‌كرديم، نيروهاي ايراني از اين ارتفاعات صعب‌العبور و كوهستاني بسيار سخت و در زماني كوتاه به ما حمله كند.
فارس: مثلاً در آن منطقه چه كاري انجام شده بود؟
شمايلي: در يك زمان بسيار كوتاه و در سخت‌ترين شرايط زمستان و يخبندان سال 66 بايد از يك ارتفاع بلند به دشت مي‌رسيديم، تا بتوانيم عمليات را انجام دهيم. تا وقتي نيروهاي رزمنده ما حمله كردند، بتوانيم آنها را پشتيباني كنيم يا عبور از اروند يكي از شاهكارهاي مهندسي جنگ در دنياست و كسي تصور نمي‌كرد كه جمهوري اسلامي از اروند عبور كند و پلي را احداث كند كه هر چقدر هم بمباران شود، از بين نرود. هواپيماهاي عراقي مدام اين پل را بمباران مي‌كردند، اما يك ساعت بعد قطعات تخريب شده مانند يك پازل سر جايش قرار مي‌گرفت و ظرف يك ساعت جاده و پل ارتباط برقرار شد.
فارس: حالا برگرديم به بخش فعاليت جهاد در عرصه دام و شيلات الان يكي از مشكلات كشور تأمين گوشت قرمز، قيمت بالاي اين محصول و واردات آن است، زماني كه جهاد مديريت پروتئين كشور را بر عهده داشت، وضعيت به چه شكلي بود؟
شمايلي: قبل از انقلاب مردم به جز قسمت‌هاي شمالي كشور و يا آنهايي كه دسترسي به رودخانه داشتند، ماهي مصرف نمي‌كردند وقتي كه امام شيلات را به جهاد واگذار كردند و جهاد مصرف آبزيان و آبزي‌پروري را در كشور ترويج كرد و با وجود آنكه جمعيت كشور نسبت به اول انقلاب سه برابر شده، اما سرانه مصرف نيز سه تا چهار برابر افزايش يافته است و اكنون موسسه جهاد نصر كه بقيه‌السلف بچه‌هاي جهاد است، الان به اين مسأله و پرورش ماهي در قفس ورود پيدا كرده است. ما در شمال و جنوب كشور بيشترين مرز آبي و در عين حال بيشترين آمار بيكاري را داريم كه در اين راستا مي‌توانيم اشتغالزايي هم ايجاد كنيم.
فارس: باز تكرار مي‌كنم زماني كه بخش تأمين دام و گوشت كشور بر عهده جهاد بود در اوايل انقلاب و دوران جنگ چه تمهيداتي در نظر گرفته مي‌شد؟
شمايلي: البته اطلاعات من در اين حوزه خيلي كافي نيست، اما مي‌دانم كه در زمان جنگ جهادگران دعا مي‌كردند، اگر قرار است موشكي بخورد به كشتي‌هاي پنير وارداتي بخورد ما حتي پنير هم از دانمارك، بلغارستان وارد مي‌كرديم، چون توليد نداشتيم. بخش عمده‌اي از شير خشك براي مصرف نوزادان از خارج وارد مي‌شد و بخشي از مرغ وارد مي‌شد، اما امروز يكي از افتخارات جهاد سازندگي اين است كه روي خودكفايي مواد پروتئيني، گوشت قرمز و گوشت سفيد كار كرد. اگر چه وقتي بخش‌ها كامل به حد مطلوب نرسيده‌‌ايم، اما اگر آن كارها نبود الان بسيار وابسته بوديم و دچار مشكل بوديم. الان اگر بازارهاي منطقه اجازه بدهند، حتي مي‌توانيم در اين حوزه صادرات هم داشته باشيم.
فارس: شما فكر مي‌كنيد با توجه به وضعيت اقتصادي كشور اگر جهاد با همان روحيه آن زمان وجود داشت پاشنه آشيل بخش اقتصادي كشور كه جهاد بتواند در آن وارد شود و در راستاي اقتصاد مقاومتي يكسري مشكلات بعد از گذشت 40 سال را حل كند چه كار مي‌كرد؟
شمايلي: قطعاً اگر جهاد سازندگي بود، وضعيت خيلي بهتر از اين چيزي است كه اكنون هست. در موضوع تحريم‌ها و محدوديت‌ها هم هميشه جهادگران خط‌شكن بودند چه در بخش‌كارهاي عمراني، چه در بخش‌هاي توليدي يا دفاع مقدس كما اينكه همين باقيمانده بچه‌هاي جهاد هستند كه الان در همين بخش‌ها فعاليت مي‌كنند. فارس: الان به جز موسسه جهاد نصر كه باقيمانده جهاد همان روزهاست چه بخش‌هايي هم باقي مانده است؟ شمايلي: الان توسعه آبزي‌پروري با روش پرورش ماهي در قفس با توجه به محدوديت منابع آب كشور يك كاري است كه واقعاً در راستاي اقتصاد مقاومتي در حال انجام است، همچنين برق‌دار كردن چاه‌هاي كشاورزان براي كاهش مصرف گازوئيل و سوخت كه اين مأموريت در كل كشور به جهاد نصر سپرده شده در بخش كنترل ريزگردها نيز ورود پيدا كرديم و به دنبال حل آن به عنوان يك معضل كشوري هستيم.
فارس: يعني بعد از آنكه وزارت جهاد سازندگي با وزارت كشاورزي ادغام شد، از باقي‌مانده آن فقط موسسه جهاد نصر باقي ماند؟
شمايلي: نه جهاد نصر قبل از ادغام جهاد هم بود، اما در اينجا نمود فعاليت‌هاي جهادي بيشتر است و همچنان بچه‌هاي جهاد جنگ در آن حضور دارند ولي خب در بدنه وزارتخانه هم خود آقاي وزير (حجتي) از جهادگران دفاع مقدس هستند، يا آقاي زنگنه وزير نفت، ‌آقاي هاشمي وزير بهداشت، آقاي آخوندي وزير راه و مسكن همه اينها از جهادگران دوران جنگ تحميلي هستند، و بسياري از مسئولان كشور از جمله استانداران و بسياري از نمايندگان مجلس هم جهادگر بوده‌اند.
فارس: به عنوان كسي كه طي چهار دهه از انقلاب همواره در عرصه‌هاي مختلف جهاد فعاليت كرده‌ايد، يكي از خاطره‌هاي شاخصي كه در ذهن شما باقي مانده است به ويژه در عرصه اقتصادي كه اكنون به كشور كمك ويژه‌اي كرده است چيست؟
شمايلي: در بحث امنيت غذايي در ابتداي انقلاب با توجه به تغييراتي كه در كشور رخ داده بود، امام خميني تأكيد داشتند كه گندم به عنوان قوت اصلي كشور كه بايد گندم را خودمان توليد كنيم و دستمان را به سمت دنيا دراز نكنيم. جهاد در همان سال‌ها روي گونه‌هاي بذر مردم بسيار خوب كار كرد و كشت و ترويج آن را آموزش و توسعه داد و امروز گندم مورد نياز كشور را خودمان توليد مي‌كنيم.
فارس: در سال‌هاي اول وضعيت كشت گندم چگونه بود؟
شمايلي: بيشتر سطح زير كشت مردم به روش ديم بود اما به مرور اراضي ما آبي شدند و با در اختيار قرار دادن بذرهاي خوب و آموزش و ترويج و در نظر گرفتن قيمت تضميني از جمله عواملي بود كه كشاورزان انگيزه كشت گندم را پيدا كردند.
 
منبع خبر: خبرگزاري فارس
نویسنده:
تعداد بازدید: 830
كليه حقوق اين وب سايت متعلق به موسسه جهاد نصر ( عمومي غير دولتي ) ميباشد.
Powered by DorsaPortal