وروداعضا ورود اعضاء |
۱۴۰۳ پنج شنبه ۹ فروردين
موسسه جهاد نصر موسسه جهاد نصر
از ميدان‌هاي مين تا اراضي 50 هزار هكتاري كشاورزي 1397/02/10
از ميدان‌هاي مين تا اراضي 50 هزار هكتاري كشاورزي
 
دشت‌هاي عباس، عين خوش و فكه
از ميدان‌هاي مين تا اراضي 50 هزار هكتاري كشاورزي
مجيد زندي:
فكه، منطقه‌اي بياباني؛ دشت عباس، دشتي بزرگ از توابع بخش موسيان و عين خوش روستايي ديگر با دشت‌هايي وسيع همه در جنوب غرب ايلام و هم مرز با العماره عراق، فكر نكنم كسي از مردم ايران با نام‌هاي دشت عباس، فكه و عين خوش نا آشنا باشد؛ چرا كه هر يك از اين مناطق و نيز وجب به وجب خاك آن خاطرات حماسه سازان عمليات فتح المبين و محرم را دارد. دشت‌هاي وسيع و رمل‌هاي آفتاب سوخته در كنار ده‌ها چاه نفت كه آتش آن همواره روشن است. مناطقي كه روزگاري تحت اشغال دشمن بوده، اما اراده ملت ايران و جانبازي رزمندگانش سبب آزادي آن شد.
بار ديگر به ياد آوريم روزگاري را كه اين بخش از خاك ايران شامل ارتفاعات مهم منطقه، چم سري، حوزه نفتي بيات، نهر عنبر، رودخانه‌ دويرج، ميمك، موسيان، جاده عين خوش به دهلران و... محل تاخت و تاز دشمن بعثي بود و تا امروز سال ها و دهه طول كشيد تا مين‌ها و تركش‌هاي ناشي از جنايات بعثيان پاكسازي شود و سال ها تلاش گروه‌هاي تفحص شهدا سبب كشف پيكر‌هاي مطهر صدها شهيد و مفقودالاثر را از بستر خشك نهرعنبر گردد.
با همه تلخي‌ها و شادماني‌هاي نهفته در دل خاك‌هاي شني، اين منطقه خاك حاصلخيزي دارد، البته اگر آب باشد، همانند جواني كه از بيكاري مي‌نالد؛كشاورزي هم از بي‌آبي معنا ندارد، كشاورزاني كه از سال 1346 شمسي مالك بخش‌هايي از اين اراضي بوده اند، اما چون آب نداشتند، طبيعتا هيچ وقت كشت و زرعي هم در منطقه نداشتند.
طرح احياء اراضي كشاورزي استان ايلام در دشت‌هاي عباس، عين خوش و فكه بخشي از طرح بزرگ و ملي 550 هزار هكتاري خوزستان و ايلام است كه 20 هزار هكتار از اراضي در دهستان دشت عباس و 30 هزار از اين طرح 50هزار هكتاري مربوط به دشت‌هاي عين خوش و فكه مي‌باشد. طرحي كه با دستور مقام معظم رهبري و اختصاص اعتبار از محل صندوق توسعه ملي كار پاكسازي و احياي اين زمين‌ها توسط موسسه جهاد نصر آغاز و فاز اول آن در حال اتمام است.
با سفر به اين مناطق صفر مرزي، تلاش وزارتخانه‌هاي نيرو و جهاد كشاورزي با مديريت موسسه جهاد نصر مي‌بينيد كه اين مناطق نه تنها براي ادامه زندگي و فعاليت كشاورزي رونق مي‌گيرد، بلكه زمينه مهاجرت معكوس و افزايش امنيت مرز و كاهش قاچاق آماده شده است.
مهندس حشمت عزيزان مدير حوزه كرخه ايلام طرح بزرگ و ملي 550 هزارهكتاري با اشاره به اين كه اين طرح در ايلام از سال 1391 آغاز شده مي‌گويد: ما آب را از تونل سد كرخه دريافت مي‌كنيم و آن را به دشت‌هاي عباس، عين خوش و فكه مي‌رسانيم كه البته 70 درصد آب به صورت تحت فشار به مزارع مي‌رسد.
وي مي‌افزايد: دراين طرح مشكلاتي كه در شيوه آبياري پرمصرف گذشته بوده را از ميان برديم چون روش‌هاي قديمي آبياري از سوي كشاورزان بازدهي آب را به شدت محدود مي‌كرد و در كنار آن با نابودي آب، سبب نابودي اراضي كشاورزي و اراضي ملي هم مي‌شد.
* مهندس يداله شمايلي مديرعامل جهاد نصر: بخش عمده عمليات احيا و توسعه 46 هزار هكتار از اراضي كشاورزي استان ايلام انجام شد و تا پايان تير ماه امسال كاملا به بهره برداران واگذار مي‌شود.
عزيزان با اشاره به اين كه توليد محصولات كشاورزي در استان ايلام اكنون يك ميليون تن است، ادامه مي‌دهد: پيش‌بيني مي‌شود با اجراي اين طرح 800 هزارتن به توليد محصولات كشاورزي استان بدون افزايش مصرف آب اضافه شود، وهم اكنون نيز بيش از 50 درصد طرح به جهاد كشاورزي استان ايلام تحويل شده كه واگذاري اراضي آماده به تشكل‌هاي توليدي و تعاوني و مردم بومي برعهده سازمان جهاد استان است، به عنوان نمونه تشكل اميد شامل بهره برداران محلي هستند كه براي خود مجمع تشكيل دادند.
وي مي‌گويد: يكي از مهم‌ترين ويژگي طرح، هندسي سازي و يكپارچه سازي اراضي براي بهبود راندمان توليد، كاهش مصرف نهادها و اقتصادي شدن فعاليت كشاورزي است زيرا اراضي سنتي كشاورزان، خرد و پراكنده است كه اجازه مكانيزاسيون فعاليت كشاورزي در همه مراحل كشت و برداشت را نمي‌دهد. وي ميزان اشتغال زايي اجراي طرح را روزانه تا 1000 نفر اعلام مي‌كند و مي‌افزايد: يقيناً با فعاليت كشاورزان و نيز مهاجرت معكوس بوميان منطقه، اشتغال پايداري ايجاد خواهد شد.
عزيزان مين روبي و پاكسازي تكميلي مناطق جنگي از ضايعات ناشي از بمب‌ها و تركش‌ها را يكي از اساسي‌ترين كارها در كنار هموارسازي اراضي نام مي‌برد و مي‌افزايد: در راستاي مين روبي مجدد مين‌هاي بسياري كشف و خنثي شد تا به امنيت پايدار رسيده‌ايم زيرا همه لوله‌ها در عمق بيش از 50 سانت كار گذاشته شده كه طبيعتا كشاورزان براي زراعت نياز به شخم تا اين اندازه ندارند.
مهندس عبدالرضا فلاح رستگار مشاور طرح احياء اراضي كشاورزي استان ايلام هم در باره شيوه انتخاب اراضي براي اجراي طرح‌هاي آبياري مي‌گويد: در بخش مربوط به انتخاب اراضي، وزارت نيرو از دهه 80 مطالعات طرح را دردشت عباس، فكه و عين خوش شروع كرده بود. انتخاب اراضي هم بر اساس مطالعات خاك شناسي، آب‌هاي زيرزمين، بحث زهكشي، مطالعات اجتماعي و مرز‌ها بوده چرا كه مي‌خواستند اراضي آبخور زير سد كرخه را شناسايي كنند. بخشي از اراضي هم اراضي بهبود بوده كه مالك داشتند و كشاورزان هم با آب‌هاي زير زميني زراعت خود را انجام مي‌دادند يا از رژيم طبيعي رودخانه قبل از ساخته شدن سد استفاده مي‌كردند.
وي با رد اثر‌گذاري منطقه‌اي براي انتخاب اراضي مي‌افزايد: در اين اراضي هيچ رانت و امتياز خاصي وجود ندارد كه مثلا در اراضي موغوبتر سيستم‌هاي آبياري نصب نشود و دراراضي درجه دو و سه اين امكانات تعبيه شود. چون وزارت جهاد كشاورزي اراضي را انتخاب نكرد اين اراضي براساس اسناد واگذاري از دهه 40 و مطالعات خاك شناسي، اجتماعي و كيفيت خاك انتخاب شده است.
وي كه سابقه فعاليت و مدريت در وزارتخانه نيرو را نيز داشته است درباره ضعف مشاركت و آوردن بهره برداران اين طرح هم مي‌گويد: در اداره كل دفتر توسعه شبكه‌هاي آبياري وزهكشي و مشاركت‌هاي مردمي‌‌ـ شركت مديريت منابع آب ايران مشاركت بهره برداران بيشتر ديده مي‌شد اما در اين طرح دولت بيشتر كارها را خودش انجام داده است، چون دولت مي‌داند اين توانايي در مناطق مرزي نيست كه كشاورزان هم مشاركت داشته باشند. همين كه كسي اين هنر را داشته باشد كه در نقطه صفر مرزي در هواي 57 درجه تابستان به فعاليت كشاورزي و توليد بپردازد، امتياز مناسبي است كه دولت براي كارهايش هزينه فراوان داده است. اين كارها در سيستان و بلوچستان، خوزستان و منطقه ارس استان آذربايجان هم شده است چون دولت با نگاه حفظ امنيت و اشتغال پايدار براي مرزنشينان هزينه‌هاي كلان پرداخت مي‌كند زيرا مي‌داند با كاهش قاچاق همه كشور منتفع مي‌شود.
همواره راه‌هاي بهتري براي صرفه جويي در مصرف آب كشاورزي و افزايش درآمد كشاورزان وجود دارد كه براي رسيدن به آن مرحله همچنان نياز به تلاش جهادي داريم حداقل در اين بخش «دفاع مقدس از آب» به اتمام نرسيده است، عمليات بزرگي در حد فتح المبين نياز داريم.
فلاح رستگار ادامه مي‌دهد: نظام بهره‌برداري مشترك و تجميع اراضي و عدم تفكيك اين اراضي و عدم تغيير كاربري از مزيت‌هاي موثري است كه همواره تحت نظر مجريان بوده است كه در اين بخش سازمان تعاون روستايي با ملاك‌هاي خاص خود و همكاري با وزارت تعاون نسبت به تشكيل تعاوني‌هاي روستايي، ايثارگران، تعاوني توليد،شركت‌هاي كشت و صنعت و... را مشخص كرده كه تاكنون حداقل 20 مورد به تاييد رسيده است چرا كه اين سياست دولت هم هست كه كارها به بوميان و بخش خصوصي براي توليد و امنيت پايدار واگذار شود.
وي ميانگين صرف هزينه براي تجهيز، نوسازي و تسطيح اراضي در ايلام 12 ميليون تومان اعلام مي‌كند ودرباره شيوه انتخاب پيمانكاران مي‌افزايد: درحالي كه اين رقم اراضي كشاورزي خوزستان چون نياز به زهكشي و آبشويي زيرزميني دارد بيشتر بود. انتخاب پيمانكاران نيز از طريق مناقصه انتخاب مي‌شود، متقاضيان اسناد مي‌خرند، ارزيابي فني و كيفي كارهاي آنها انجام مي‌شود. از ميان متقاضيان 6 شركت بالا مي‌آيند و قيمت نهايي مي‌دهند و امتيازات فني آنها با قيمتي كه داده‌اند تراز مي‌شود.
مهندس يداله شمايلي مديرعامل موسسه جهاد نصر نيز از اتمام عمليات احيا و توسعه 46 هزار هكتار از اراضي كشاورزي استان ايلام تا پايان تير ماه امسال خبر مي‌دهد و مي‌افزايد: از طرح 550 هزار هكتاري خوزستان و ايلام، حدود 55 هزار هكتار معادل 10 درصد در استان ايلام اجرا مي‌شود كه در فاز نخست باتخصيص آب و تامين اعتبار، 46 هزار هكتار آن در قالب 25 مجري رو به اتمام است و اميدواريم بقيه 9 هزار هكتار باقي مانده در مرحله دوم پس از تخصيص آب و تامين منابع مالي، انجام شود. چرا كه عليرغم همه مشكلات بودجه‌اي براي اجراي طرح‌هاي عمراني، دولت به دليل اهميت دادن به موضوع آب و خاك، توليد، امنيت و حفظ مرزها، اعتبارات اين پروژه را به عنوان بزرگترين طرح ملي آب و خاك كشور و حتي خاورميانه به موقع تامين كرده است.
وي درباره اعتبارات مصرفي اجراي طرح 46 هزار هكتاري مي‌گويد: براي 46 هزار هكتار حدود 800 ميليارد تومان اعتبار پيش‌بيني كرديم كه حدود 650 ميليارد تومان آن تاكنون هزينه شده و اميدواريم 150 ميليارد تومان مابقي پرداخت شود. كه به لطف خداوند و همكاري دولت تدبير و اميد اين اعتبار هم نقد است و ما به هيچ وجه نگران كمبود اعتبار براي اتمام مرحله اول نيستيم.
وي ادامه مي‌دهد: درآينده نزديك كه رئيس‌جمهور محترم براي افتتاح فاز اول اين طرح عظيم ملي به خوزستان سفر مي‌كنند، در خواست براي تصويب اجراي فاز دو از ايشان انجام مي‌شود، چرا كه پيمانكاران اكنون در منطقه حضور دارند و كمپ‌ها مختلف ايجاد شده است و در صورت تاخير و خروج پيمانكاران از منطقه و ورود پيمانكاران جديد، يقينا هزينه‌ها افزايش هم خواهد يافت اگر چه همه مراحل انتخاب پيمانكاران براساس مناقصه انجام مي‌شود.
وي با اشاره به ضرورت به كار گيري حداكثري نيروي كار و مهندسي بومي براي اجراي اين كار مي‌افزايد: عمده مجريان طرح شامل پيمانكاران و مشاور مربوط به استان ايلام هستند و بيش از 70 درصد شاغلين در طرح نيز از نيروي كاربومي و استان ايلام هستند. هدف نهايي از اجراي اين طرح نيز افزايش امنيت مرزها، افزايش بهره وري در كشاورزي مناطق محروم واين اراضي بر اساس نظام بهره‌برداري واگذار مي‌شود.
مديرعامل موسسه جهاد نصر درباره الگوي كشت در اين اراضي نيز مي‌افزايد: اگرچه الگوي كشت را سازمان جهاد كشاورزي استان ايلام و خود وزارت جهاد كشاورزي براي كشاورزان تعيين مي‌كنند؛ ولي در مجموع استان‌هاي خوزستان و ايلام به جهت نوع خاك و اقليم، اولويت اراضي كشت محصولات استراتژيك مانند گندم، جو، ذرت و كلزا است و ممكن است بخشي ازآن به فعاليت‌هاي باغباني اختصاص يابد. البته مانند هر كار در سال‌هاي اول مشكلاتي پيش مي‌آيد كه اميدواريم با جذب سرمايه‌گذاري بيشتر بخش خصوصي و حتي ساخت گلخانه، هم در مصرف آب صرفه جويي بيشتري صورت گيرد و هم درآمد بهره برداران افزاش يابد. شايد بي‌ربط نباشد كه بگوييم اين حركت كشاورزي در رمل‌هاي فكه در طول تاريخ اولين بار است كه انجام مي‌شود.
وي درباره تامين آب اين اراضي هم مي‌گويد: آب مورد نياز 46 هزار هكتار اراضي از طريق آب سد كرخه و آب چاه تامين مي‌شود. تونل دشت عباس به طول حدود 8 كيلومتر و قطر 5/5 متر آب مورد نياز طرح را به صورت ثقلي تا كانال اصلي مشترك دشت عباس و عين خوش- فكه به طول بيش از 7 كيلومتر منتقل مي‌كنند. انتقال آب به دشت‌هاي فكه نيز از طريق كانال با ظرفيت 14/6 متر مكعب از كانال مشترك دشت عباس منشعب شده و به صورت ثقلي تحويل واحدهاي فعال فكه مي‌شود و نياز به پمپاژ ندارد.
يكي از مهم‌ترين ويژگي طرح، هندسي سازي و يكپارچه سازي اراضي براي بهبود راندمان توليد، كاهش مصرف آب، نهادها و اقتصادي شدن فعاليت كشاورزي است؛ همچنانكه نظام بهره‌برداري مشترك و عدم تفكيك و تغيير كاربري از مزيت‌هاي موثرطرح است كه همواره تحت نظر مجريان خواهد بود.
وي در پاسخ به اين سوال كه با توجه به خشكسالي يكي، دو سال اخير و كاهش باران چقدر ممكن است اجراي اين طرح در پايان و بهره‌وري آن به دليل عدم تامين آب عقيم بماند، مي‌گويد: حداقل براي تامين آب يك دوره با وزارت نيرو تفاهم كرده‌ايم كه پاسخگوست و در عين حال براي تامين آب منطقه عين خوش و فكه تلفيقي از آب سد كرخه و آب چاه است كه مشكلي نخواهيم داشت. اما اين مساله هم مهم است كه براي ساخت پروژه عظيمي مانند سد كرخه مسايل مربوط به خشك سالي‌ها نيز مد نظر قرار گرفته و براي اين بخش هم چاره انديشي شده است.
مديرعامل موسسه جهاد نصر همچنين از انتقال كشت بهاره به كشت پاييزه در زمين‌هاي احيا شده خبر داد و گفت: با اين روش ميزان مصرف آب هم مديريت مي‌شود مضاف بر آنكه طي هفته گذشته 5 نفر از كارشناسان فائو از اين زمين‌ها بازديد كرده‌اند و آن را به عنوان پايلوت بخش خاورميانه و شمال آفريقا انتخاب كردند.
وي ادامه مي‌دهد: دولت در قالب طرح‌هاي مختلف تامين به اندازه آب را پيش‌بيني كرده است ؛ اما اگر درسالي مثل 1397 به صورت استثنايي با مشكل كم آبي دچار شويم، بحث ديگري است.اما خوشبختانه امسال هم كرخه آب دارد، اگر چه در راستاي طرح‌هاي بهينه سازي مصرف آب اصل برصرفه جويي هرچه بيشتر مصرف آب است همچنانكه اكنون نيز بهره برداران با انتقال آب به صورت تيپ و كشيدن پلاستيك روي ريشه محصولات، صرفه جويي مناسبي انجام مي‌دهند.
شمايلي مي‌افزايد: كه حدود 66 درصد از اراضي احيا شده در طرح ايلام به سيستم آبياري تحت فشار و كم فشار مجهز شده‌اند و اين سيستم آبياري تقريبا درتمام منطقه عين خوش و فكه در شهرستان دهلران اجرا شده است، بخش‌هايي از دشت عباس كم فشار است، البته در استان ايلام طرح ديگري مربوط به آبهاي مرزي است كه ساير بخش‌ها مجري آن هستند.
وي ادامه مي‌دهد: با اتمام پروژه تجهيز اراضي كشاورزي جنوب ايلام به آبياري تحت فشار، حدود 6 هزار خانواده بهره بردار در اين اراضي مشغول فعاليت مي‌شوند. بعضي از بخش‌هاي اين طرح با توجه به اين كه در دو سال پيش به اتمام رسيده تحويل بهره برداران شده و زير كشت سبزي و صيفي و گندم و جو رفته است.
***
حال كه آب به مزرعه كشاورزان درمنطقه گرم و خشك نقطه صفر مرزي رسيد، با كمك كارشناسان وزارت نيرو و جهاد كشاورزي و به ويژه مروجان سازمان جهاد كشاورزي استان ايلام بايد روي مصرف قطره قطره آب برنامه داشته باشند. چرا كه كشاورزان همواره براساس ميزان سود به كشت محصول مي‌پردازند در حاليكه اين كار صرفا به نفع آب نيست و در دهه‌هاي گذشته از اين بخش آسيب‌هاي بسيار جدي به آب و محيط زيست وارد شده است. زماني نه چندان دور حتي وزارت جهاد كشاورزي، كشاورزان نمونه را براساس ميزان عملكرد در هكتار فارغ از ميزان مصرف آب، كود و ساير نهاده‌ها انتخاب مي‌كرد و اكنون اگر چه اين ملاك‌ها تغيير كرده و كشاورز نمونه بر اساس ميزان استفاده از يك واحد حجم آب، و برداشت بيشترين محصول انتخاب مي‌شود و كشاورز نمونه كشاورزي است كه با يك متر مكعب آب بيشترين سود را عايد خود كند اما راه‌هاي بهتري هم براي صرفه جويي بهتر آب و افزايش درآمد كشاورزان وجود دارد كه براي رسيدن به آن مرحله همچنان نياز به تلاش جهادي داريم. حداقل در اين بخش «دفاع مقدس از آب» به اتمام نرسيده است، عمليات بزرگي در حد فتح المبين نياز داريم.
منبع: روزنامه جمهوري اسلامي
 
منبع خبر: روزنامه جمهوري اسلامي
نویسنده:
تعداد بازدید: 504
كليه حقوق اين وب سايت متعلق به موسسه جهاد نصر ( عمومي غير دولتي ) ميباشد.
Powered by DorsaPortal