ورود اعضاء |
۱۴۰۳ پنج شنبه ۳۰ فروردين
درباره ما
واحد های سازمانی
طرح و پروژه ها
طرح احياي 550 هزار هكتار اراضي استانهاي خوزستان و ايلام
طرح توسعه آبزي پروري
طرح برق دار كردن چاههاي كشاورزي
طرح مبارزه با ريز گرد ها
طرح تدوين كتاب مرجع 550 هزار هكتاري
آرشیو پروژه های تکمیل شده
تصاوير و فيلم هاي منتخب
طرح آب و خاك
طرح توسعه آبزي پروري
طرح برق دار كردن چاه هاي كشاورزي
طرح مقابله با گرد و غبار
جهاد كشاورزي در رسانه ها
پيام نصر
كشاورزي از نگاه مطبوعات
سايتهاي مرتبط
تماس با ما
English
دوباره تلاش کنید
EN
1396/11/23
اولويتهاي ملي صرفه جويي در مصرف آب كشاورزي
در گفت و گو با مهندس عليمراد اكبري معاون آب و خاك جهاد كشاورزي
اولويتهاي ملي صرفه جويي در مصرف آب كشاورزي
گزارش: مجيد زندي
وزير نيرو اخيراّ با تاكيد بر شرايط خشكسالي در كشور به نكته مهمي درباره كمك به كشاورزان براي تداوم فعاليت توليدي آنها اشاره كرد و با بيان اين كه اجازه نابودي دشتها و به خطر افتادن معيشت كشاورزان را نميدهيم، گفت: با استفاده از روشهاي نوين آبياري و تغيير الگوي كشت، دشتها زنده خواهند ماند و كشاورزان ميتوانند به توليد محصولهاي مقاوم به كم آبي، ادامه دهند. اين سخن از سوي عاليترين مقام دروزارت نيرو نشانگر شكل گيري تعامل سازنده وزارت نيرو و جهاد كشاورزي براي توسعه و به كارگيري تجهيزات آبياري نوين و نيز تغيير الگوي كشت براي صرفه جويي در مصرف آب حتي در بخش كشاورزي است. اگر چه امروزه 70 درصد آب شيرين دنيا در بخش كشاورزي استفاده ميشود، اما اين رقم يقينا در كشورما بيشتر است و اگر امروز از اين وضعيت كم آبي، براي اصلاح ساختارهاي خود استفاده نكنيم در آينده با مشكلات به مراتب پيچيدهتري مواجه خواهيم شد، بنابراين شرايط خشكسالي فرصتي است كه ضرورتهاي امروز و فردا نيز ذكر و براي آنها تدابيري انديشيده شود. به همين منظور مهندس عليمراد اكبري معاون آب و خاك وزارت جهاد كشاورزي در گفتگويي به اولويتهاي بخش آب كشاورزي اشاره كرد، كه متن گفتگو به شرح زير است:
آقاي مهندس اكبري، با توجه به اينكه آب به ويژه تامين آب كشاورزي به عنوان يك مساله خاص در كشور ما مطرح است رويكرد وزارتخانه جهاد كشاورزي براي اولويت بخشي به صرفه جويي در مصرف چيست؟
رويكرد اصلي ما حركت به سمت اجراي سامانههاي نوين آبياري در زمينهاي كشاورزي است و در قالب برنامه ششم توسعه هر جايي كه آب كشاورزي توزيع ميشود، اصل بر اجراي شبكهگذاري درست انتقال آب است و براي اين حركت سه طرح ملي داريم كه طرح 550 هزار هكتاري دشت خوزستان و ايلام يكي از مهمترين كارهاي ملي محسوب ميشود كه با اجراي آن ضمن صرفه جويي 5/1 ميليارد مترمكعبي آب، 10 ميليون تن نيز به توليدات محصولات كشاورزي كشوراضافه ميشود كه در نوع خود در كشورو خاورميانه بينظيراست و به عنوان نمونه در عرصه بينالمللي از سوي فائو تبليغ خواهد شد.
فكر ميكنم اين طرح از سال 1375 و همزمان با سفر مقام معظم رهبري به خوزستان آغاز شده، آيا هنوز اجرا نشده است؟
بله پروژه 550 هزار هكتاري در سفر مقام معظم رهبري در سال 1375 به استان خوزستان و قولي كه ايشان به مردم خوزستان دادند آغاز شد اما تا قبل از دولت آقاي روحاني به صورت جسته و گريخته در بودجه عمومي دولت سالانه مبلغ بسيار جزيي براي اجراي آن اعتبار در نظر ميگرفتند تا اين كه در سال 1392 در اولين سفر رئيس دولت تدبير و اميد به استان خوزستان ايشان قول دادند كه 550 هزار هكتار از اراضي خوزستان كه نيازمند احياء و ارتقاء بهره وري در مصرف آب است را عملياتي كنند. حركت جهادي طرح هم از آن زمان شروع شده است براي اين پروژه قرار بود وزارت نيرو آب را به هنگام تخصيص دهد كه متاسفانه به دلايل مختلف كه گفته آب به اندازه كافي نيست و ما فقط براي 312 هزار هكتار ميتوانيم آب تدارك ببينيم كارها را بر همان اساس آغاز كرديم. با اين شرايط موسسه جهاد نصر وارد عرصه اجرايي آن شد در آبخور اراضي كه شبكههاي اصلي آن توسط وزارت نيرو ساخته شده بود كه 90 درصد به صورت بهبود بهره وري و 10 درصد هم به صورت توسعه انجام شده است. از سال 87 تا 92 كلاً 66 هزارهكتار شبكههاي فرعي ايجاد شده بود. 52 هزار هكتار زهكشي زيرزميني و 31 هزار هكتار تسطيح و نوسازي انجام شد تا اين كه سال 93 از صندوق توسعه ملي اعتبار گرفتيم و از آن سال تاكنون در 212 هزار هكتار شبكه اصلي 127 هزار هكتار زهكشي زيرزميني و 160 هزار هكتار تسطيح و نوسازي انجام شد. در اين اراضي19 ميليون متر (19 هزار كيلومتر) شبكه انجام شد 28 هزار كيلومتر زهكشي زيرزميني انجام شد حجم عمليات خاكي براي تسطيح 133 ميليون متر مكعب بود يعني 133 ميليون متر مكعب خاك جابجا شده است.
اين طرح چه مزيتي در صرفه جويي در مصرف آب دارد؟
اصليترين هدف پروژه استفاده بهينه از منابع آب و خاك در جهت افزايش بهره وري استفاده از بهينه از سرمايه گذاريهاي بالادستي است. افزايش توليدات كشاورزي، اشتغال زايي مستقيم و غيرمستقيم، افزايش درآمد حاصل از توليدات در قطبهاي كشاورزي ساماندهي و جلوگيري از مهاجرت روستائيان به حاشيه شهرها و گسترش امنيت اجتماعي و توسعه شاخصهاي رفاه استاني از ديگر اهداف اين طرح بسيار وسيع است كه 500 هزار هكتار آن در استان خوزستان و 50 هزار هكتار ديگر در استان ايلام قرار دارد. اين طرح كلان در قالب 206 پروژه كوچكتر در 21 شهرستان استان خوزستان و 3 شهرستان استان ايلام در 40 ناحيه عمراني درحال انجام است كه براي اجراي آن 70 پيمانكار همكاري دارند و كارها به سرعت پيش ميرود و 240 هزار هكتار از 287 هزار هكتار اين پروژه زير كشت رفته و سبز شده است درحالي كه در سال جاري و سال قبل وضعيت بارندگي در خوزستان فوقالعاده بد بوده است اما با اقدامات انجام شده سال قبل ما افت برداشت محصول در خوزستان نداشتيم و آن را با سال 94 مقايسه كنيد كه سيل و بارندگي فراوان در خوزستان داشتيم ميزان توليد با شرايط خشكسالي امسال تغيير نكرده است كه نشان ميدهد پروژه 550 هزارهكتاري نقش موثري در پايداري توليد دارد و در سال جاري هم كه براساس آمارها زير 50 ميلي متر بارندگي داشتيم شرايط به گونهاي كه پيشبيني ميشود از ميزان خريد گندم از خوزستان كاستي به وجود نيايد.
وزارت نيرو آب لاز م را دارد كه به اين طرح بدهد؟
ساختار اين پروژه هم به اين صورت بود كه از 312 هزارهكتار كه قرار بود به ما تخصيص آب بدهند متاسفانه 17 هزارهكتار آن دوباره حذف شد كه از آن 312 هزار هكتار مرحله اول كم شد كه در نهايت مرحله اول به 295 هزار هكتار شبكههاي اصلي، 184 هزارهكتار زهكش زيرزميني و 199 هزارهكتار عمليات تجهيز و نوسازي چون در برخي از مناطق نياز به زهكشي نبوده است. همانند پروژه 50 هزار هكتاري ايلام كه مشكل آب زيرزميني ندارد يا در برخي از مناطق سيستم را تغيير داديم و كم فشارانجام داديم كه آنجاها هم نياز به تسطيح اراضي نبود كه اختلاف اعداد پيش آمد براي مرحله دوم ما از دو سال پيش با وزارت نيرو بحث داشتيم آن موقع هم كه من در اين مسئوليت نبودم همكاران سابق ما خيلي زحمت كشيدند تا مجموع 550 هزارهكتاري را تمام كنند. وزارت نيرو اعلام كرد آب به اندازه كافي نيست، در مرحله اول پذيرفتند 100 هزار هكتار اضافه شود ما اين جلسات را ادامه داديم تا رقم 150 هزار هكتار اما آخرين اقدامي كه براي اين پروژه شده اين است كه رياست جمهوري رسماً به وزارت نيرو دستور دادند همه آب مورد نياز پروژه با تعامل وزارت جهاد كشاورزي تخصيص يابد كه از يك ماه پيش سازمانهاي جهاد كشاورزي و آب و برق خوزستان به توافق رسيدند. رويكرد وزير نيرو نسبت به اين پروژه هم كاملاً مثبت است. وزارت نيرو هم براساس كار كارشناسي پذيرفت كه آب مورد نياز وجود دارد. خوزستان بالغ بر يك ميليون هكتار زمين آبي دارد كه 16 ميليارد متر مكعب مجموع آب مصرفي خوزستان است. از 150 ميليون دلار كه اخيراً با اجازه رهبر معظم انقلاب براي مقابله با ريزگرد اختصاص يافت ما 50 ميليون دلار را به وزارت نيرو براي تكميل شبكههاي اصلي داديم. مناطقي داريم كه شبكههاي فرعي ساخته شده بود، اما شبكههاي اصلي نداشت كه وزارت نيرو بايد اين را تسريع كند و جمعاً حدود 17 هزار ميليارد تومان براي دو مرحله اين 550 هزار هكتار هزينه ميشود.
معمولا براي اجراي چنين طرحهاي بزرگي شركتهاي چند مليتي خارجي همزمان با واردات تجهيزات مدرن تسطيح خاك همراه ميشود، چه ميزان از تجهيزات مورد نياز اين طرح در قالب اقتصاد مقاومتي از ساخت داخل تامين شد؟
ويژگيهاي خوبي كه اين پروژه داشتيم خوداتكايي تجهيزات است بله ما در گذشته براي تسطيح خاك از تجهيزات ايتاليايي و براي زهكشي زيرزميني از تجهيزات هلندي استفاده ميكرديم درحالي كه در اين پروژه اين ماشين آلات بومي شد و توسط سازندگان ايراني ساخته شد اين از افتخارات ما است كه پروژه عظيم سبب شد كه صنعت كشورهم در اين بخش كه اولين بار در ايران فعال شد و الآن 100 درصد تجهيزات اين پروژه توسط سازندگان ايراني درحال تامين است خدا را شاهد ميگيريم كه تحول بزرگي دراين بخش در كشور ايجاد شده كه خود از مصاديق بارز اقتصاد مقاومتي است آنهايي كه در اين زمينه تخصص دارند بهتر ميدانند چه عمليات سنگيني انجام شده است، تعداد ماشين آلات تخصصي سنگين و نيمه سنگين از سال 92 با 1200 دستگاه شروع شد و در سال 1394 به 23700 دستگاه رسيد كه پيك پروژه بود و الآن هم در سال 96 كه در انتهاي پروژه هستيم 2600 دستگاه ماشين آلات سنگين و نيمه سنگين در اين طرح ملي مشغول به كار هستند.
مردم نگران هستند كه باز كارها در دست دولت باشد و دولت همچنان بزرگتر شود، نقش بخش خصوصي در اجراي كار چه ميزان بود؟
اتفاقا مديريت اين پروژه كاملا به بخش خصوصي سپرده شد سه مدير طرح حاكم بر عمليات اجرايي هستند كه موسسه جهاد نصر كه دولتي است تنها نظارت برنامهاي بر مديريت پروژهاي دارد، براي بهرهبرداري نيز در خوزستان تعاونيهاي توليدي كشاورزي فعال است و 148 مورد براي 181 هزارهكتارشكل گرفته كه 28 تعاوني هم درحال شكل گيري است براي 130 هزارهكتار در ايلام نيزهم در قالب پروژه 550هزار هكتاري و هم براي سامانه گرمسيري، 12 شركت تعاوني كشاورزي شكل گرفت 10 تا هم درحال تشكيل است. موسسه جهاد نصر دولتي است، اما شركتهاي جهاد نصر بخش خصوصي است كه براي واگذاري طرحها مناقصه برگزاري شد و به هيچ وجه ترك تشريفات انجام نميشود.
سئوال ديگر در باره ميزان اشتغال زايي اين طرح است.
براي هر هكتار يا براي هر دو هكتار در فعاليتهاي كشاورزي يك تا دو شغل ايجاد ميشود و اگر ما بتوانيم خام فروشي نكنيم ايجاد اشتغال بيشتر هم خواهد شد. متاسفانه بسياري از محصولات كشاورزي در ايران خام فروشي ميشود درحالي كه كشوري مانند هلند كه سال گذشته 80 ميليارد دلار صادرات كشاورزي داشته به اين دليل نيست كه توليدش از ما بيشتر است، دليلش اين است كه آنها خام فروشي نميكنند، گوجهاي كه ما صادر ميكنيم آنها 20 محصول ديگر توليد ميكنند و كيلويي 20 هزار دلار درآمد براي كشور خود حاصل ميكنند. بخش توسعه صنايع تبديلي پائين دستي و بالادستي محصولات كشاورزي از خود محصول خام درآمد بسيار بيشتري دارد كه در آن شرايط ما ميتوانيم براي هر هكتار بيش از 2 شغل هم ايجاد كنيم.
طرح توسعه اراضي كشاورزي سيستان در چه مرحلهاي قرار دارد؟
اين طرح در بستر دويست هزار هكتار از اراضي دشت سيستان انجام ميشود اما به علت محدوديت منابع آب و تخصيص 400 ميليون مترمكعب آب براي اين طرح، 46 هزار هكتار از اراضي دشت سيستان در اين طرح ديده شده است. با اقدامات اساسي كه انجام شده 30 هزار هكتار از طرح 46 هزار هكتاري آبرساني به اراضي دشت سيستان در اوايل سال آينده به بهرهبرداري ميرسد. اشتغال زايي اين طرح و طرحهاي جانبي در اين منطقه هم بيش از سه هزار نفر است. مجموع اعتبارات سال جاري براي طرحهاي نوين آبياري دركشور سه هزار و 280 ميليارد تومان بود كه سهم سيستان و بلوچستان از اين اعتبارات امسال 112 ميليارد تومان بوده است كه اميدوارم نمايندگان محترم توجه ويژهاي به توسعه طرحهاي صرفه جويي در مصرف آب در بخش كشاورزي داشته باشند. البته براي طرح آبرساني دشت سيستان هزار و 300 ميليارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده كه اين طرح به هزار ميليارد تومان اعتبار ديگر براي تكميل شدن نياز دارد.
سامانه گرمسيري براي صرفه جويي در مصرف آب چه زماني به مرحله اجرا ميرسد؟
پروژه سامانه گرمسيري فرصتي تاريخي هم براي توسعه كشاورزي و هم براي صرفه جويي در مصرف آب براي بسياري از استان هاست كه با اجراي كامل اين پروژه تحولي عظيم در بخش كشاورزي استانهاي ده گانه رخ خواهد داد، من از همين جا از نمايندگان محترم درخواست دارم زنجيرههاي توليد را براي كشاورزي حوزههاي نمايندگي خود فراهم كنند چراكه با بهرهبرداري از اين پروژه ميتوان چرخه توليد را كامل كرد كه اين امر در نهايت باعث افزايش ارزش افزوده و اشتغال زايي ميگردد. سامانه گرمسيري يكي از مهمترين شبكههاي آبياري و زهكشي كشاورزي در غرب و شمال غرب كشور است. اعتبار پروژه 5 هزارميليارد تومان است ودر 10 استان ايلام، كرمانشاه، كردستان، آذربايجان غربي، آذربايجان شرقي، اردبيل، گلستان و سه خراسان شمالي، رضوي و جنوبي دردست اجرا است.
* با اجراي طرح 550 هزار هكتاري آبياري نوين در دشت خوزستان و ايلام، صرفه جويي 5/1 ميليارد مترمكعبي آب، 10 ميليون تن هم به توليدات محصولات كشاورزي كشور اضافه ميشود.
* در گذشته براي تسطيح خاك اراضي كشاورزي از تجهيزات ايتاليايي و براي زهكشي زيرزميني از تجهيزات هلندي استفاده ميكرديم درحالي كه در طرح 550هزارهكتاري ماشين آلات بومي شد، اين از افتخارات ما است كه 100 درصد تجهيزات اين پروژه توسط سازندگان ايراني درحال تامين است.
* سامانه گرمسيري يكي از مهمترين شبكههاي آبياري و زهكشي كشاورزي در غرب و شمال غرب كشور است، كه در 10 استان ايلام، كرمانشاه، كردستان، آذربايجان غربي، آذربايجان شرقي، اردبيل، گلستان و سه خراسان شمالي، رضوي و جنوبي دردست اجراست.
منبع: روزنامه جمهوري اسلامي
منبع خبر:
روزنامه جمهوري اسلامي
نویسنده:
تعداد بازدید:
211
Powered by
Dorsa
Portal