روند اجراي طرح احياي 550 هزار هكتار از زمين‌‌هاي كشاورزي خوزستان و ايلام- بخش نخست

   احياي كشاورزي و توليد به بركت طرح رهبري در خوزستان

كمال احمدي

ما هرچه داريم از بركت وجود آقا سيدعلي خامنه‌اي و زحمات نيروهاي جهادي است، چراكه تا قبل از اجراي طرح مصوب 550 هزار هكتاري سفر آقا و حضور بچه‌‌هاي جهاد نصر در خوزستان، زمين‌‌هاي كشاورزي ما ديمي و تشنه بودند، ولي با حضور اين برادران تحول خوبي در منطقه صورت گرفته است.

اين حرف‌‌ها را پيرمرد كشاورز شوشتري با لهجه شيرين محلي به خبرنگاران مي‌گفت و من را ياد جمله يكي از دوستان مي‌انداخت كه مي‌گفت؛ در فضايي كه دشمنان مملكت مي‌خواهند با پمپاژ خبرهاي نااميد كننده مردم را نسبت به آينده نظام مايوس كنند، بايد كارهاي خوب نظام را با صداي بلند و رسا تبليغ كرد كه اين خود «دفاع مقدس» ديگري است.

بسياري از اراضي زراعي خوزستان به دليل مجاورت با منابع آبي كم‌نظيري مثل رودهاي كارون، اروند و بهمن‌شير مستعد كشاورزي و توليد محصولات پرباري هستند كه مي‌توانند سهم بالايي در اشتغال زايي جوانان و مهاجرت معكوس به روستاها ايفا كنند، ليكن در طول سال‌‌هاي متمادي به علت مشكلاتي همچون جنگ تحميلي، فرسايش خاك، شوري آب برخي رودخانه‌‌ها همچون اروند و نبود كانال‌‌هاي مناسب انتقال آب و مسائل فني اين استعداد ذاتي نهفته در منطقه فوق كم‌كم به حاشيه رفت تا اين كه رهبر معظم انقلاب در سفر سال 75 خودشان به خوزستان تاكيد ويژه‌اي براقدام اساسي براي رونق كشاورزي اين استان با اجراي طرح 550 هزارهكتاري نمودند. از آن پس به مرور دولت‌‌ها برحسب اولويت‌‌هاي خود با اختصاص اعتباراتي به اين طرح تلاش كردند تا گام‌‌هايي براي اجراي آن بردارند اما از سال 93 با تخصيص اعتبار ويژه‌اي به اين طرح حركت جدي‌تري براي اجرايي شدن آن صورت گرفته است.

براي اطلاع افكار عمومي از كارهاي صورت گرفته در اين رابطه اخيرا موسسه جهاد نصرگروهي از خبرنگاران رسانه‌‌هاي مختلف را به مناطق جنوبي كشور برد تا از كم و كيف ماجرا خبر و گزارش تهيه كرده و مردم را از اين حركت جهادي مطلع نمايند.

نخستين نقطه‌اي كه خبرنگاران از آن بازديد مي‌كنند نقطه صفر مرزي و در مجاورت سيم‌‌هاي خاردار مرز ايران و عراق است. سرزميني كه در گذشته نه چندان دورشاهد نمايش اوج ايثار و فداكاري بهترين فرزندان ملت بود، قطعه‌اي از خاك دنيا كه به محلي براي عروج شهدا و اوج رستگاري آنان بدل شد و هم اكنون به همت يادگاران همان سال‌‌هاي دفاع مقدس آماده حيات مجدد كشت و كار مي‌شود؛ البته اغلب اين زمين‌‌ها تا پيش از اين به دليل عوارض ناشي از جنگ تحميلي غيرقابل كشت شده بودند؛ وجود موانع مختلف همچون مين و ادوات نظامي، سطح خاكريزي و ناصاف زمين و ني‌‌هاي بلند مانع  از انجام عمليات زراعي در اين نقاط شده بود. اين وضعيت حتي بسياري از كشاورزان بومي را مجبور به ترك خانه و كاشانه خود كرده بود و اساسا كمتر كسي گمان مي‌كرد دوباره بتوان حيات كشاورزي را به اين نقاط بازگرداند.

اما تيزبيني و آينده‌ نگري رهبر حكيم و فرزانه انقلاب و همت جهادگران جهاد نصر موجب شد تا اين زمين‌‌هاي سرد و خشن بار ديگر با كار و تلاش فرزندان غيور اين آب و خاك اندك اندك آماده كشت و زراعت شوند. طبق طرح مصوب حضرت آقا ابتدا زمين‌‌ها از ادوات نظامي و جنگي پاكسازي شده و سپس موانع طبيعي همچون ني‌‌هاي بلند نيز برداشته شده و در مرحله بعد زمين‌‌ها صاف و مسطح شده‌اند و حالا نوبت انتقال آب شيرين به اين اراضي رسيده كه در برخي مناطق ظاهرا اين كار هم انجام شده است.

رمضان‌نژاد مسئول روابط عمومي وزارت جهاد كشاورزي دراين باره مي‌گويد: جنگ تحميلي باعث شده بود تا بسياري از اراضي خوزستان به زمين‌هاي خاكريزي و غيرقابل كشت تبديل شود، سطح ايستايي آب در برخي مناطق بالا برود و آب رودخانه‌‌ها بعضا شور شود وي مي‌افزايد: براساس طرح 550 هزار هكتاري مصوب سفر رهبري قرار شد، براي رفع مشكلات فوق، كار تسطيح و نوسازي اراضي، زهكشي، آب‌شويي و مهندسي قطعات صورت گيرد تا علاوه بر افزايش بهره‌وري، موجبات اشتغال زايي بيشتر در منطقه فراهم گردد.

مسئول روابط عمومي وزارت جهاد كشاورزي كه در نقطه‌اي به نام «شلهه» با خبرنگاران سخن مي‌گويد با بيان اينكه بخشي از اراضي اين طرح در خرمشهر و آبادان و برخي درشوشتر است ادامه مي‌دهد: انجام كارهاي فوق با تلاش شبانه‌روزي همكاران جهاد نصر كه اغلب جزو رزمندگان ديروز جبهه‌‌هاي جنگ بودند اجرايي شده و يا در حال اجراست.

فرخ توكليان مدير اجرايي حوزه آبادان و خرمشهر اين طرح هم ديگر مسئولي است كه به تشريح بيشتر جزييات آن مي‌پردازد و با بيان اين كه «شلهه» در زبان محلي به منطقه بين دو رود گفته مي‌شود، مي‌افزايد: اين شلهه تا قبل از حضور نيروهاي جهادي پر از نيزارهاي چند متري و متراكم بود؛ تا حدي كه خود كشاورزان هم نمي‌توانستند در ميان آن‌‌ها تردد كنند، اما به مرور با كار و فعاليت جهادي اين موانع برطرف و زمين‌‌ها تسطيح و نوسازي شد.

توكليان با اشاره به اين كه وسعت اجراي طرح مذكور در خرمشهر و آبادان 32 هزار هكتار است مي‌گويد: پيشرفت فيزيكي اين طرح در اين دو شهر70 درصد بوده كه هزينه اجراي آن از محل صندوق توسعه ملي تامين مالي شده است.به گفته وي علاوه بر هزينه 220 ميليارد توماني براي انجام كارهاي فوق وزارت نيرو هم بيش از هزار ميليارد تومان براي سد سازي‌، پمپاژ آب و برق و... هزينه كرده است.

اين مسئول جهادي با بيان اين كه به بركت اين طرح، روستاييان در حال بازگشت به منطقه بوده و كشاورزي دوباره در حال احياست، درباره چگونگي انتقال آب به اين زمين‌‌ها اظهار مي‌كند: آبگيري طرح فوق از سد مارد و رود كارون صورت گرفته و آب به وسيله ايستگاه‌هاي پمپاژ به مناطق مورد نظر هدايت شده و در آنجا از طريق لوله‌‌ها به درون اراضي كشاورزي منتقل مي‌شود.

وي مي‌افزايد: در فاز اول طرح مصوب رهبري 16هزار و400 هكتار از اراضي كشاورزي آبادان و خرمشهر در دستور كار قرار گرفت و در فاز دوم نيز 12هزار هكتار باقي مانده با تامين مالي و تخصيص آب اجرايي مي‌شود. به گفته اين مسئول با فاز نخست اين طرح براي حدود 16هزار بهره‌بردار ساكن در منطقه اشتغال ايجاد مي‌شود و سطح اقتصادي و اجتماعي خانوارهاي كشاورزي ارتقا يافته و امنيت غذايي مردم تامين خواهد شد.

مكان بعدي بازديد خبرنگاران، نخلستان‌‌هاي آبادان و خرمشهر است كه در ميان بخشي از آنها طرح خوداجرايي در حال انجام است. تا پيش از اجراي اين طرح علف‌‌هاي هرز در ميان نخيلات، جاخوش كرده بودند و كشاورزان بهره چنداني از اين زمين‌‌ها نمي‌بردند، اما با شروع اين طرح كشاورزان دريافتند مي‌توانند با ميانه‌كاري در بين نخيلات بهره‌وري محصولات خود را مضاعف نمايند.

سيد حميد موسوي يكي از اين كشاورزان است كه به ما مي‌گويد: زمين بنده 9 هكتار است كه با ميانه‌كاري بسيار حاصلخيز شده است. كاشت صيفي‌جات و سبزي‌جات در ميان نخل‌ها سبب افزايش محصولات ما شده است، وي تاكيد مي‌كند: با دستوررهبري ما كشاورزان احيا شديم، زيرا تا قبل از آن هيچ كس به داد ما نمي‌رسيد ولي با طرح خود اجرايي كه با دستور آقا انجام شد منطقه دوباره فعال شده و مردم برگشته‌اند. البته نبايد اين طرح فقط به اينجا محدود شود بلكه بايد ساير نقاط استان و كشور را هم شامل شود. موسوي در عين حال از مسئولان مي‌خواهد تسهيلات كم‌بهره را بدون كاغذ بازي فراوان به كشاورزان بدهند.

پيمان احمدي هم كه يكي از جوانان كشاورز فعال در طرح ميانه‌كاري در بين نخيلات است با تاييد سختي دريافت وام از بانك‌‌ها مي‌گويد: براي ثبت درخواست وام به ده تا كافي‌نت مراجعه كرده و هربار هم 30 هزار تومان پرداخته‌ام. همچنين هزينه‌‌هاي ديگري كه مجموع آنها بالغ بر يك ميليون تومان مي‌شود كرده‌ام، اما هنوز موفق به دريافت تسهيلات بانكي نشده‌ام! وي ادامه مي‌دهد: تامين آب كافي يكي ديگر از نيازهاي كشاورزان است همچنين ايجاد بستري براي فروش محصولات توليد شده درخواست ديگر ما از مسئولان است.

بچه‌‌هاي جهادي در توضيح بيشتر طرح خوداجرايي مي‌گويند: اين طرح شامل بخشي از فعاليت‌‌هاي تجهيز و نوسازي درون مزارع نخيلات و باغ‌‌هاست كه توسط خود كشاورزان و به منظور جلوگيري از ورود ماشين‌آلات سنگين به درون مزرعه، بالا بردن سطح مشاركت مردمي در طرح‌‌هاي عمراني، پايداري بهره‌برداري از نخيلات و كاهش هزينه‌‌هاي اجرايي صورت مي‌گيرد. براساس اين طرح علاوه بر آموزش به كشاورزان به آنها تسهيلاتي داده مي‌شود تا براي بهره‌وري بيشتر از زمين‌‌هاي ميان درختان و نخيلات، اقدام به  بريدن ني‌‌ها و علف‌كني كنند و سپس با سمپاشي و لايروبي آن‌‌ها اقدام به كرت‌بندي و شخم در بين نخيلات نمايند تا بهره بيشتري از زمين‌‌هاي خود ببرند.

در يكي از مناطق بين نخل‌‌ها لوله‌‌هاي آب به وسعت فراواني كشيده شده و در فواصل مختلف شيرهايي بر سر لوله‌‌ها تعبيه شده تا كشاورزان در زمان‌هاي مشخص با باز كردن شيرها آب را به ميان نخلستان هدايت كرده و گياهان كاشته شده بين درختان را آبياري كنند.

يكي از نيروهاي جهاد نصر در اين باره مي‌گويد: در اين منطقه شبكه انتقال آب با لوله‌گذاري در نخلستان‌‌ها پايان يافته و آب به صورت علي‌السويه به همه كشاورزان مي‌رسد. امتياز اين شبكه اين است كه علاوه بر صرفه‌جويي در مصرف آب ديگر مشكل پايين‌دستي و بالادستي وجود ندارد و همه مي‌توانند به طور يكسان از آب زراعي بهره ببرند. اين در حالي است كه قبلا در همين روستاها نزاع برسر آب وجود داشت و كشاورزاني كه در انتهاي جريان آب قرار داشتند، همواره آب كمتري نصيبشان مي‌شد.

حداد مي‌افزايد: قبلا با غرقاب كردن درختان پرتي آب زياد بود، اما بعد از وقوع خشكسالي و موضوع كمبود آب، طرح انتقال آب از طريق لوله‌‌ها اجرا شد كه در هر منطقه بين 100تا150 شير بر سر لوله‌‌ها وصل شده تا آبرساني از طريق آنها كنترل شود.

يكي از كشاورزان با ديدن خبرنگاران به سمت ما مي‌آيد و سفره دلش را باز مي‌كند و مي‌گويد: ما 30 خانوار با جمعيت 200 نفري در منطقه نزديك به «شلهه» زندگي مي‌كنيم، ولي به ما اجازه نمي‌دهند در زمين‌‌هاي شلهه كشت كنيم؛ اين در حالي است كه اجداد و پدران ما قبل از جنگ صدها نخل در شلهه داشتند.

دراين هنگام بلافاصله يكي از مسئولين كه همراه خبرنگاران است پاسخ مي‌دهد كه واگذاري شلهه هنوز مشكلاتي دارد كه مردم بايد  صبر كنند، ولي مطمئن باشند در نهايت اين زمين‌‌ها به آنها واگذار خواهد شد.

اين وعده مسئول مربوطه را در گوشه ذهنم مي‌سپارم و اميدوارم مانند بعضي از وعده‌‌هاي دولت حسن روحاني نباشد كه فقط مصرف انتخاباتي داشت و پس از آن حداقل در عرصه عمل به فراموشي سپرده شد؛ مانند رفع همه تحريم‌‌ها علاوه بر تحريم‌‌هاي هسته‌اي و يا افزايش ارزش پول ملي و...

مكان بعدي كه براي بازديد خبرنگاران در نظرگرفته شده زمين‌‌هاي مسطح و وسيعي در شلمچه است كه به صورت مستطيل شكل و مهندسي شده ازهم جدا گشته و آب بر روي آن‌‌ها رها شده است. با مشاهده اين آب‌‌هاي رها شده بر روي زمين‌‌ها برايم سوال پيش مي‌آيد كه مگر كمبود آب نيست، پس اين رهاسازي چه توجيهي دارد؟

مسئول مربوطه در اين باره توضيح مي‌دهد: اين رهاسازي آب با هدف شيرين‌سازي آن صورت گرفته و اصطلاحا آب‌شويي در اين زمين‌‌ها در حال انجام است. وي با بيان اينكه قبل از انجام عمليات آب‌شويي لازم بوده كارهاي مقدماتي گسترده‌اي همچون پاكسازي منطقه از مسائل نظامي باقي مانده از دوران دفاع مقدس صورت گيرد، مي‌گويد: خاك شلمچه به دليل انجام عمليات‌‌هاي مهم و وسيع در دوران دفاع 8 ساله حاوي ادوات و تجهيزات مختلف نظامي بود، حتي در زمان پاكسازي خاك مذكور به بقاياي پيكرهاي مطهر تعدادي از شهدا برخورد كرديم كه آنها را از زير خاك درآورديم. علاوه بر اين مين‌روبي، تسطيح اراضي، زهكشي و شيرين‌سازي آب هم انجام شد و در نهايت اراضي در حال آماده شدن براي كشت است.

شنيدن اين حجم از كار و فعاليت و ديدن زمين‌‌هاي مسطح و همواري كه گويي همچون نقاشي‌‌هاي خط‌كشي شده، به مساحت 5100 هكتار در مجاورت هم قرار گرفته‌اند، هر انسان منصفي را به تحسين وا مي‌دارد. داستان وقتي زيباتر مي‌شود كه فراموش نكنيم اين زمين‌‌هاي مسطح و آماده زراعت چند دهه قبل بسيار ناهموار و خاكريزي بوده، اما به مدد نيروهاي جهادگر جهاد نصر متحول شده و آينده درخشاني را انتظار مي‌كشد.

در پايان بازديدهاي روز نخست، خبرنگاران نماز ظهر و عصر را در يادمان شهداي شلمچه و دركنار مزار پنج شهيد گمنام اقامه مي‌كنند، اين لحظات برايم بسيار ناب و طلايي است و احساس مي‌كنم شهدا براي لحظاتي مرا از تعلقات روزمره دنيوي بيرون كشيده و در قطعه‌اي از بهترين مكان‌‌هاي عالم هستي پذيرايي‌ام مي‌كنند؛ شلمچه يا همان خاك پاك و مطهري كه آغشته به خون 30 هزار نفر از بهترين فرزندان ملت در حماسه‌‌هاي بي‌نظيري همچون عمليات كربلاي 4و5 است.